Điều chế, thiết lập chất chuẩn bacoside A3 và đánh giá chất lượng cao rau đắng biển ở các điều kiện chiết xuất khác nhau

Tóm tắt

Bacoside là nhóm hợp chất triterpene glycosid có cấu trúc nhân dammarane, được biết đến là thành phần hóa học chính, sở hữu nhiều hoạt tính sinh học quý báu, đặc biệt là tác dụng trên hệ thần kinh giúp cải thiện trí nhớ, tăng cường khả năng nhận thức, học hỏi của rau đắng biển (Bacopa monnieri). Bacoside A3 là một trong những hợp chất bacoside chính được tìm thấy trong rau đắng biển, chịu trách nhiệm cho hoạt tính của nhóm chất bacoside và được sử dụng như chất chuẩn để phân tích xác định hàm lượng bacoside tổng trong dược liệu hoặc cao chiết rau đắng biển. Tuy nhiên hiện nay ở Việt Nam, chất chuẩn Bacoside A3 chưa có sẵn mà phải nhập khẩu từ nước ngoài với giá rất cao và thời gian đặt hàng kéo dài. Vì vậy để chủ động trong việc tự tạo nguồn nguyên liệu chất chuẩn trong nước, trong bài báo này chúng tôi trình bày kết quả điều chế, thiết lập chất chuẩn bacoside A3 (với độ sạch cao ≥ 98%, hiệu suất đạt 0,006% so với dược liệu mẫu khô) từ dược liệu rau đắng biển thu tại Thanh Hoá. Đồng thời xây dựng quy trình định lượng bacoside tổng (tính theo tổng hàm lượng của 5 hợp chất bacoside chính là: bacoside A3, bacopaside I, bacopaside II, bacopaside X, và bacopasaponin C) theo chất chuẩn bacoside A3. Quy trình phân tích có độ lặp lại, độ chính xác và độ nhạy cao, được áp dụng để đánh giá chất lượng cao chiết rau đắng biển Việt Nam ở các điều kiện chiết xuất khác nhau. Kết quả cho thấy phương pháp chiết 5 (ngâm dược liệu rau đắng biển khô với nước ở nhiệt độ phòng 8 giờ sau đó loại nước và chiết mẫu với cồn 96 độ ở 60oC) tạo ra cao chiết có hàm lượng bacoside tổng là cao nhất (10,6%). Đây là lần đầu tiên hợp chất bacoside A3 được điều chế và thiết lập làm chất chuẩn từ dược liệu rau đắng biển của Việt Nam và được áp dụng để đánh giá chất lượng của các cao chiết rau đắng biển ở các điều kiện chiết xuất khác nhau.