KHÓ KHĂN TRONG VIỆC DỊCH TỔ HỢP THÀNH NGỮ TÍNH TIẾNG ANH CÓ THÀNH TỐ TÊN RIÊNG SANG TIẾNG VIỆT

Tóm tắt

Tổ hợp thành ngữ tính có thành tố tên riêng là một chủ đề thu hút nhiều nghiên cứu trong giới dịch thuật ngày nay. Các tổ hợp thành ngữ loại này luôn phản ánh văn hóa và tâm lý dân tộc của mỗi quốc gia. Có khá nhiều nghiên cứu trên thế giới về vấn đề này ở nhiều cặp ngôn ngữ khác nhau, nhưng chưa có nghiên cứu phân tích chuyên sâu những khó khăn trong quá trình dịch các tổ hợp này trong cặp ngôn ngữ Anh-Việt. Bằng cách sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính, bài báo trình bày kết quả nghiên cứu trong đó 241 tổ hợp thành ngữ tính tiếng Anh có thành tố tên riêng được thu thập và phân loại thành bốn nhóm theo bản dịch tiếng Việt. Việc nhóm đơn vị tương đương mang tính mô tả và mất đi tính thành ngữ chiếm phần lớn với hơn 57% số tổ hợp chứng tỏ rằng tổ hợp thành ngữ tính có thành tố tên riêng ở cả hai ngôn ngữ đều mang tính đặc trưng văn hóa cao. Mặc dù ba nhóm còn lại chia sẻ một thiểu số xấp xỉ 43% tổng số tổ hợp, nhưng chúng lại mang nhiều ẩn số thú vị với nhiều cấp độ ẩn dụ tương đồng hay dị biệt ở cả hai ngôn ngữ. Dựa trên kết quả nghiên cứu, bài báo nêu lên những thách thức mà người dịch gặp phải trong quá trình dịch các tổ hợp thành ngữ tính tiếng Anh có thành tố tên riêng sang các đơn vị tương đương trong tiếng Việt, trong đó tên riêng nổi lên như là một trong những thách thức lớn nhất. Bài báo đề xuất một số giải pháp dịch thuật để xử lý hiệu quả các biểu thức đặc biệt này. Ngoài việc khuyến nghị áp dụng linh hoạt các chiến lược dịch thuật, kết luận của của bài báo cũng nhấn mạnh rằng chỉ khi người dịch giải mã và nắm bắt được cách thức hoạt động của các tổ hợp thành ngữ tính có thành tố tên riêng trong cả hai ngôn ngữ và hai nền văn hóa thì họ mới có thể thực hiện thành công việc dịch thuật các tổ hợp này.