ĐÁNH GIÁ DỊCH ANH-VIỆT CÁC BIỂU THỨC QUY CHIẾU VỀ NGƯỜI TRONG VĂN HỌC: HÀNH TRÌNH CHUYỂN NGỮ “HARRY POTTER” TỪ ANH SANG VIỆT

Tóm tắt

Nghiên cứu nhằm mục đích đánh giá dịch Anh-Việt các biểu thức quy chiếu về người, đặc biệt là cặp từ “I - you” trong văn bản văn học. Để hiện thực hoá mục đích nghiên cứu, mô hình chức năng-dụng học của House (House, 2015), mở rộng với các nguồn ngôn ngữ thể hiện Thái độ theo thuyết Đánh giá ngôn ngữ của Martin & White (2005), được lựa chọn làm khung phân tích cho quá trình đánh giá. Dữ liệu bao gồm 75 cặp từ “I - you” thu thập từ bản gốc “Harry Potter and the Philosopher’s Stone” (2014) và bản dịch tiếng Việt “Harry Potter và Hòn đá phù thuỷ” (2016). Kết quả nghiên cứu cho thấy nỗ lực của người dịch trong việc lựa chọn tương đương trong một hệ thống quy chiếu về người vô cùng đa dạng của tiếng Việt để đem đến một bản dịch phù hợp với ngôn cảnh tình huống cũng như ngôn cảnh văn hoá của ngôn ngữ đích. Dựa trên kết quả nghiên cứu, chúng tôi đề xuất chiến lược dịch hướng đích đối với dịch các biểu thức quy chiếu về người trong văn học. Ngoài ra, nghiên cứu khẳng định hiệu quả của việc mở rộng mô hình của House với các nguồn ngôn ngữ thể hiện Thái độ theo thuyết Đánh giá ngôn ngữ (Martin & White, 2005) để khám phá thái độ của tác giả ẩn trong văn bản nguồn, phục vụ thực tiễn đánh giá.