Đầu tư đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam: Lợi ích và thách thức

Tóm tắt

Đường sắt tốc độ cao là niềm tự hào của một Quốc gia với phương thức vận tải an toàn, văn minh, đúng giờ, năng lực vận tải lớn, tiết  kiệm thời gian, linh hoạt và thân thiện với môi trường; nó mang lại lợi ích kinh tế - xã hội, có thể hỗ trợ các mục tiêu, chính sách vận tải và gắn kết giữa các nước trong khu vực với nhau. Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam đi qua 20 tỉnh/thành phố, từ Hà Nội đến TP.HCM là một trong những dự án quan trọng, mang tầm chiến lược của Việt Nam. Tuy nhiên, chi phí đầu tư rất lớn (hơn 65 tỷ USD, chiếm gần 1/6 GDP một năm của Việt Nam), nhiều rủi ro, hiệu quả tài chính không cao, nhiều yếu tố tác động lớn nhưng khó lượng hóa như tái cấu trúc không gian phát triển, thay đổi cơ cấu thị phần của các chuyên ngành vận tải... Trong khi vận tải đường biển, đường thủy có chi phí thấp hơn nhiều chưa được tận dụng; vận tải đường bộ với chi phí đắt đỏ hiện đang ở vị thế áp đảo. Vì vậy, việc
đầu tư đường sắt tốc độ cao cần được nghiên cứu toàn diện, cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo tính khả thi của dự án và tính cân đối của hệ thống giao thông vận tải trên trục Bắc - Nam. Bài báo nghiên cứu về sự mất cân đối của hệ thống GTVT trên trục Bắc - Nam và những hệ lụy nền kinh tế-xã hội phải gánh chịu; phân tích định hướng của Chính phủ; từ đó đánh giá các lợi ích, các thách thức khi đầu tư xây dựng đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, là tài liệu tham khảo, có ý nghĩa quan trọng góp phần hoàn thiện dự án.

Từ khóa: Hành lang vận tải Bắc - Nam; vận tải hàng hóa; vận tải hành khách; phát triển mất cân đối; chi phí đầu tư; công nghệ mới.