Xây dựng quy trình định lượng đồng thời apoglaziovin, caaverin, n-methyl asimilobin trong lá sen hồng bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao với đầu dò dãy diod quang
Tóm tắt
Việt Nam được thiên nhiên ban tặng một thảm thực vật xanh phong phú với sự đa dạng của các dược liệu dùng làm thuốc. Trong đó, cây sen (Nelumbo nucifera Gaertn., Nelumbonaceae) là một trong số ít các dược liệu mà tất cả các bộ phận đều là những vị thuốc quí, có giá trị sinh học và dinh dưỡng cao. Lá sen là một vị thuốc quý từ loài dược thảo này, được biết đến với tác dụng an thần, chữa sốt, viêm ruột, nôn ra máu, chảy máu cam và các chứng chảy máu khác. Nhiều nghiên cứu in vivo gần đây cho thấy dịch chiết lá sen có hoạt tính dược lý và sinh học như: an thần, chống béo phì, chống oxy hóa, hạ đường huyết, kháng HIV. Các hoạt tính này gần như liên quan đến sự có mặt của một số alcaloid khung aporphin trong lá sen như nuciferin, caaverin, N-methyl asimilobin, apoglaziovin.
Tại Việt Nam hiện nay, việc sử dụng lá sen phục vụ công tác hỗ trợ và điều trị bệnh ngày càng trở nên phổ biến ở dạng cao chiết hay dịch chiết toàn phần trong thuốc hay thực phẩm chức năng. Tuy nhiên, việc xác định hàm lượng các alcaloid có tác dụng sinh học có trong chế phẩm hầu như chưa được thực hiện, mà chỉ xác định lượng alcaloid toàn phần có trong chế phẩm bằng phương pháp chuẩn độ thể tích, dẫn đến không kiểm soát tốt chất lượng nguồn nguyên liệu đầu vào cũng như các chế phẩm bào chế từ lá sen. Do đó, việc phát triển phương pháp xác định đồng thời hàm lượng apoglaziovin, caaverin, N-methyl asimilobin có trong lá sen bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao với đầu dò dãy diod quang (HPLC-PDA) đảm bảo tính chọn lọc, độ nhạy, độ chính xác cao và được ứng dụng để xác định đặc tính điểm chỉ của nguồn nguyên liệu lá sen phong phú và phân bố khắp cả nước là yêu cầu rất cần thiết.
Đối tượng nghiên cứu
Các mẫu lá sen được thu hái vào mùa thu hái sen (tháng 7 - 9 hàng năm) ở 12 tỉnh, thành phố của Việt Nam.
Phương pháp nghiên cứu
Dựa vào cấu trúc hóa học của các alcaloid caaverin, N-methyl asimilobin, apoglaziovin có độ phân cực trung bình với giá trị pKa thay đổi trong khoảng 7,8 - 8,5 nên kỹ thuật sắc ký lỏng hiệu năng cao pha đảo đã được áp dụng với hệ dung môi phân cực bao gồm acetonitril và nước có thêm TEA hoặc acid acetic băng/acid formic để điều chỉnh pH pha động.
Kết luận
Qui trình phân tích đồng thời apoglaziovin, caaverin, N-methyl asimilobin trong mẫu lá sen bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao với đầu dò dãy diod quang đã được xây dựng và thẩm định đạt yêu cầu theo hướng dẫn của AOAC. Qui trình có tính chọn lọc, độ nhạy cao, cho kết quả đúng và chính xác, được áp dụng để xác định hàm lượng AGV, NAS, CVR có trong mẫu nguyên liệu lá sen được thu hái ở những vùng miền khác nhau của Việt Nam, là các đặc tính điểm chỉ gợi ý trong việc lựa chọn vùng nuôi trồng và kiểm soát chất lượng nguồn nguyên liệu lá sen có hàm lượng cao các alcaloid có tác dụng sinh học.
