Xây dựng quy trình định lượng rutin trong viên nén hướng tác dụng hạ đường huyết từ cao chiết lá sầu đâu (Azadirachta indica, Meliaceae)

Tóm tắt

Cây sầu đâu ăn lá (Azadirachta indica, họ Xoan - Meliaceae) được trồng rộng rãi ở nhiều nơi đã được biết đến với các tác dụng hạ đường huyết, chống viêm, chống ung thư, kháng khuẩn, chống nấm, chữa sốt rét. Đặc biệt lá sầu đâu được sử dụng trong các bài thuốc dân gian để điều trị đái tháo đường vì khả năng ức chế enzym alpha-glucosidase invitro và invivo đã được chứng minh. Lần đầu tiên, Trường Đại học Y Dược Cần Thơ đã bào chế thành công viên nén bao phim chứa cao đặc lá sầu đâu và đã chứng minh được khả năng hạ đường huyết invitro, invivo của viên nén. Bên cạnh đó, Dược điển Ấn Độ đã sử dụng rutin làm chất đánh dấu trong khảo sát chất lượng dược liệu lá sầu đâu bằng HPLC. Tiếp nối hướng nghiên cứu trên, trong nghiên cứu này công bố kết quả xây dựng quy trình định lượng rutin trong viên nén chứa cao đặc lá sầu đâu nhằm định hướng xây dựng tiêu chuẩn cơ sở và nghiên cứu độ ổn định của chế phẩm chứa cao đặc lá sầu đâu giúp hỗ trợ điều trị đái tháo đường.

Đối tượng nghiên cứu

3 lô được sản xuất với quy mô pilot (3000 viên/1 lô) của viên nén bao phim chứa cao đặc lá sầu đâu được bào chế tại Trường Đại học Y Dược Cần Thơ.

Nguyên liệu

Chất chuẩn rutin 88,20% từ Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương. Dung môi methanol từ Công ty Merck, nước cất 2 lần, acid formic và các hóa chất khác đạt tiêu chuẩn chất lượng phân tích.

Thiết bị: Máy HPLC Shimadzu LC-20AD, đầu dò PDA, máy ly tâm Rexmed  RCT-500, bể siêu âm khử khí Sonica 3200 EP, máy lọc nước siêu sạch Thermo, cân phân tích AND HM202.

Phương pháp nghiên cứu

Định lượng rutin trong viên nén chứa cao đặc lá sầu đâu cần được khảo sát quy trình xử lý mẫu để chiết kiệt rutin nhằm định lượng được chính xác rutin có trong viên nén để từ đó làm căn cứ xây dựng tiêu chuẩn định lượng viên nén dựa vào chất đánh dấu rutin.

Kỹ thuật sắc ký lỏng pha đảo với hệ dung môi phân cực đã được áp dụng để định lượng rutin trong viên nén chứa cao đặc lá sầu đâu. Tiến hành khảo sát tỷ lệ pha động của hệ dung môi methanol - nước acid formic pH 3,0 do tỷ lệ pha động có ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả tách của rutin trong mẫu và ảnh hưởng đến thời gian phân tích. Sau khi tìm được điều kiện sắc ký tối ưu thỏa mãn pic rutin tách hoàn toàn với các pic khác với Rs > 1,5 và As nằm trong khoảng 0,8-1,5; sẽ tiến hành thẩm định phương pháp theo hướng dẫn của AOAC bao gồm khảo sát tính phù hợp hệ thống, khoảng tuyến tính, giới hạn phát hiện, giới hạn định lượng, độ chính xác và độ đúng.

Quy trình sau khi thẩm định được ứng dụng để định lượng 03 lô sản xuất ở quy mô pilot của viên nén chứa cao đặc lá sầu đâu.

Kết luận

Quy trình định lượng rutin trong trong viên nén hướng tác dụng hạ đường huyết từ cao chiết lá sầu đâu (Azadirachta indica Meliaceae) đã được xây dựng và thẩm định đạt tất cả các yêu cầu theo hướng dẫn AOAC với quy trình xử lý mẫu đơn giản bằng phương pháp chiết hỗ trợ siêu âm trong thời gian 30 phút. Hàm lượng rutin trong một viên nén chứa cao chiết lá sầu đâu được xác định trên 3 lô pilot với giá trị trung bình là 0,5 mg/viên. Quy trình định lượng này góp phần định hướng cho công tác xây dựng tiêu chuẩn cơ sở và nghiên cứu độ ổn định của chế phẩm chứa cao đặc lá sầu đâu giúp hỗ trợ điều trị đái tháo đường.