Phân lập ba flavonoid trong rễ khổ sâm bắc (Sophora flavescens Ait.)

Tóm tắt

Khổ sâm bắc (Sophora flavescens Ait.), thuộc họ Đậu (Fabaceae), là dược liệu được sử dụng từ lâu trong y học cổ truyền phương Đông để chữa nhiều bệnh như loạn nhịp tim, các chứng viêm, xuất huyết tiêu hoá, lỵ và ký sinh trùng. Trong hơn năm thập kỷ qua, hàng trăm hợp chất flavonoid đã được phân lập với nhiều tác dụng dược lý quý báu được chứng minh in vitro và in vivo như diệt khối u, kháng khuẩn, kháng viêm và kháng virus. Với hàm lượng cao và tính chất dược lý của flavonoid, các nhà khoa học đề nghị đưa nhóm hoạt chất flavonoid trở thành một trong những chỉ tiêu đánh giá chất lượng của dược liệu này. Tại Việt Nam, khổ sâm bắc đã được di thực từ những năm 90. Cây thích nghi với khí hậu và phát triển tốt, đặc biệt ở các vùng núi như Đắk Nông, Sa Pa. Một số chế phẩm chứa dược liệu này được sản xuất tại Việt Nam như Ninh tâm vương hỗ trợ trong bệnh lý nhịp tim nhanh, Nữ vương hỗ trợ trong điều trị viêm nhiễm phụ khoa ở nữ giới. Tuy vậy, Dược điển Việt Nam V vẫn chưa có chuyên luận riêng về khổ sâm bắc, đồng thời hiện nay chỉ có một vài công trình nghiên cứu về dược liệu khổ sâm bắc tại Việt Nam, gây khó khăn trong việc đánh giá chất lượng dược liệu thô và chế phẩm chứa dược liệu này trong nước và ngoại nhập. Bài báo này công bố kết quả phân lập một số hợp chất flavonoid từ phân đoạn dịch chiết ethylacetat cuả khổ sâm bắc.

Nguyên liệu và phương pháp

Rễ khổ sâm bắc của Công ty Cổ phần sản xuất chế biến nông lâm sản Dược liệu sạch Đắk Nông, thu hái vào tháng 7/2017. Mẫu thực vật đã được định danh bằng kỹ thuật PCR bởi nhóm nghiên cứu, giám định tên khoa học là: Sophora flavescens Ait., họ Đậu - Fabaceae.

- Hoá chất, thiết bị: Sắc ký lớp mỏng; Sắc ký cột; Phổ cộng hưởng từ hạt nhân (NMR)

Kết luận 

Từ rễ khổ sâm bắc được thu hái của Công ty Cổ phần sản xuất chế biến nông lâm sản Dược liệu sạch Đắk Nông, được chiết bằng phương pháp ngấm kiệt, bằng phương pháp sắc ký cột và sắc ký lỏng điều chế đã phân lập được 3 hợp chất. Xác định cấu trúc các hợp chất phân lập được thông qua kết quả đo nhiệt độ nóng chảy, phổ tử ngoại, phổ hồng ngoại, phổ khối, phổ cộng hưởng từ hạt nhân và so sánh với các dữ liệu công bố của các hợp chất liên quan. Ba hợp chất flavonoid phân lập được xác định cấu trúc là: isoxanthohumol (1), kurarinon (2), (2S)-2'-methoxykurarinon (3).