Khảo sát khả năng ức chế enzym xanthin oxidase của một số cây thuộc họ Hoa môi (Lamiaceae) và họ Dền (Amaranthaceae)

Tóm tắt

Enzym xanthin oxidase (XO) là một phức hợp metallo-flavoenzym xúc tác hai bước cuối trong quá trình phân giải purin, cụ thể là biến đổi hypoxanthin thành xanthin và xanthin thành acid uric. Ức chế enzym XO là mục tiêu hàng đầu trong việc điều trị tăng acid uric máu. Hiện nay, các thuốc ức chế enzyme XO như allopurinol, febuxostat được sử dụng khá phổ biến trên lâm sàng và thể hiện tác dụng hạ acid uric tốt. Tuy nhiên, các thuốc này có không ít tác dụng phụ. Việc nghiên cứu để có hướng sử dụng các thực vật có khả năng ức chế enzym XO đồng thời khắc phục được những nhược điểm của thuốc tân dược đang được quan tâm. Việt Nam có nguồn dược liệu rất dồi dào, nhiều loại thảo dược được dân gian sử dụng trong điều trị các bệnh liên quan đến tăng acid uric máu chưa được khảo sát về khả năng ức chế enzym XO. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm khảo sát khả năng ức chế enzym XO của một số thảo dược được sử dụng trong điều trị các bệnh tăng acid uric trong máu.

Nguyên liệu

Các thảo dược thuộc họ Hoa môi (Lamiaceae) được sử dụng trong nghiên cứu là: cây húng chanh (Plectranthus amboinicus (Lour.) Spreng.), cây kinh giới (Elsholtzia ciliata (Thunb.) Hyland.), cây râu mèo (Orthosiphon stamineus Benth.) và cây sương sáo (Mesona chinensis Benth.).

Các thảo dược thuộc họ Dền (Amaranthaceae) được sử dụng trong nghiên cứu là: cây nở ngày đất (Gomphrena celosiodes Mart), cây dền gai (Amaranthus spinosus L.) và cây cúc nút áo (Gomphrena globosa L.).

Phương pháp nghiên cứu

- Điều chế cao ethanol của các thảo dược

- Điều chế cao phân đoạn n-hexan, ethyl acetat và 1-butanol từ cao tổng ethanol của cây nở ngày đất

- Khảo sát khả năng ức chế enzym XO của các thực vật

            - Định tính một số hợp chất có trong cao chiết của thực vật

- Định lượng flavonoid tổng số và flavonol có trong 100 g thực vật khô

Kết quả

Cao chiết ethanol của cây cúc nút áo, húng chanh và dền gai ức chế enzyme XO yếu. Cao chiết ethanol của cây sương sáo, râu mèo, kinh giới và nở ngày đất có tác dụng ức chế enzym XO với IC₅₀ lần lượt là 222 ± 2,65; 143 ± 4,04; 138 ± 1,73 và 42,5 ± 2,9 µg/mL. Phân đoạn n-hexan của cây nở ngày đất không có tác dụng ức chế enzym XO. Phân đoạn n-hexan của cây nở ngày đất có sự hiện diện của nhóm chất flavonoid và alkaloid, không có sự hiện diện của tannin và saponin. Cao ethanol, phân đoạn ethyl acetat và phân đoạn 1-butanol đều có sự hiện diện của tannin, flavonoid, alkaloid và saponin. Phân đoạn ethyl acetat và phân đoạn 1-butanol ức chế enzym xanthine oxidase với IC₅₀ lần lượt là 91,6 ± 1,15 và 126 ± 5,03 µg/mL. Flavonoid và flavonol có trong 100 g nở ngày đất khô với khối lượng lần lượt là 4,53 ± 0,04 g và 0,74 ± 0,01 g.