Các hợp chất alcaloid và terpenoid phân lập từ cây thạch tùng đuôi ngựa (Huperzia phlegmaria (L.) Rothm.)
Tóm tắt
Cây thạch tùng đuôi ngựa (Huperzia phlegmaria (L.) Rothm.) là loài thực vật có mạch nguyên thủy thuộc họ Thông đất (Lycopodiaceae), sống biểu sinh trên các cây gỗ hay các tảng đá ẩm có nhiều rêu và mùn trong rừng rậm thường xanh. Phần trên mặt đất của cây được dùng theo kinh nghiệm dân gian làm thuốc trị đau họng, thủy thũng, đòn ngã tổn thương. Ở một số nước trên thế giới, loài Huperzia phlegmaria và một số loài thuộc họ Lycopodiaceae được biết đến như một thảo dược tiềm năng để điều trị các bệnh về não như Alzheimer, tâm thần phân liệt, Parkinson. Trong quá trình nghiên cứu về dược liệu này, nhóm nghiên cứu đã công bố nhiều hợp chất phân lập được từ loài thạch tùng đuôi ngựa thuộc các nhóm chất alcaloid, terpenoid và một số dẫn chất furan. Bài báo này tiếp tục công bố kết quả phân lập và xác định cấu trúc của một số hợp chất khác từ loài H. phlegmaria bổ sung thêm thông tin về hóa thực vật và nhằm góp phần vào việc phát triển, sử dụng hiệu quả nguồn dược liệu này trong tương lai.
Nguyên liệu
Phần trên mặt đất của cây thạch tùng đuôi ngựa thu hái tại huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị vào tháng 5 năm 2016 được xác định tên khoa học là Huperzia phlegmaria (L.) Rothm., họ Thông đất (Lycopodiaceae).
Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp chiết xuất, phân lập các hợp chất: Chiết xuất bằng phương pháp ngâm với dung môi tại nhiệt độ phòng, sau đó chiết xuất phân đoạn lỏng-lỏng. Phân lập các hợp chất bằng sắc ký cột, sắc ký cột điều chế hiệu năng cao và sắc ký lớp mỏng.
- Xác định cấu trúc hóa học của các hợp chất: Dự vào số liệu phổ NMR, HRESI-MS.
Kết quả
Từ phần trên mặt đất của cây thạch tùng đuôi ngựa (Huperzia phlegmaria (L.) Rothm.), bằng các phương pháp sắc ký kết hợp với các phương pháp phổ, đã phân lập và nhận dạng cấu trúc 3 hợp chất là phlegmariurin B (1), huperzin A (2) và lycophlegmariol A (3). Trong đó, hợp chất phlegmariurin B lần đầu tiên công bố phân lập được từ loài Huperzia phlegmaria (L.) Rothm..
