Xây dựng phương pháp định lượng đồng thời tổng hàm lượng ba độc tố acid okadaic, dinophysistoxin-1 và dinophysistoxin-2 trong nhuyễn thể hai mảnh vỏ bằng sắc ký lỏng siêu hiệu năng kết nối khối phổ hai lần (UPLC- MS/MS)

Tóm tắt

Các độc tố gây hội chứng tiêu chảy do ngộ độc nhuyễn thể hai mảnh vỏ (Diarrhetic shellfish poisoning - DSP) là một nhóm độc tố do một số loài tảo độc, chủ yếu thuộc chi Dinophysis (như D. caudata, D. fortii ...) sản xuất ra, sau đó có thể xâm nhập vào các loài nhuyễn thể hai mảnh vỏ ăn tảo độc và theo chuỗi thức ăn xâm nhập vào cơ thể người. Các độc tố nhóm DSP đã được xác định là nguyên nhân gây ra một số vụ ngộ độc trên người dẫn tới việc hiện tại nhiều quốc gia đã quy định giới hạn độc tố nhóm DSP trong nhuyễn thể hai mảnh vỏ tiêu thụ cho người tính theo độc tố chính của nhóm là acid okadaic. Các độc tố nhóm DSP có thể tồn tại trong nhuyễn thể dưới dạng tự do, hoặc dưới dạng hỗn hợp của nhiều ester khác nhau. Các ester này khi vào cơ thể người có thể bị thủy phân giải phóng ra độc tố tự do gây hại cho cơ thể, vì vậy để đánh giá hết mức độc tố DSP trong nhuyễn thể, cần thiết phải đánh giá các hàm lượng các độc tố ở dạng ester này. Trở ngại lớn nhất cho việc phân tích độc tố DSP ở dạng ester hóa là thành phần phong phú của chúng và chất chuẩn cho từng dạng ester tinh khiết vẫn chưa sẵn có. Trong nghiên cứu này, một phương pháp phân tích kết hợp giữa thủy phân mẫu trong môi trường kiềm và phân tích độc tố tự do bằng LC-MS/MS đã được xây dựng nhằm xác định tổng hàm lượng OA, DTX-1 và DTX-2 trong mẫu nhuyễn thể hai mảnh vỏ.

Đối tượng nghiên cứu

Mẫu nhuyễn thể hai mảnh vỏ: 8 mẫu hàu mua ngẫu nhiên ở Thanh Hóa, 3 mẫu vẹm xanh mua ở Quy Nhơn (Bình Định) và 12 mẫu vẹm xanh mua ở Phú Yên.

Phương pháp nghiên cứu

Quy trình xử lý mẫu: Nhuyễn thể được tách vỏ, lấy riêng thịt xay nhuyễn để đồng nhất hóa. Khoảng 1 g thịt nhuyễn thể đã đồng nhất hóa được chiết với 3 ml methanol trong ống ly tâm 15 ml bằng cách lắc xoáy trong 2 phút, sau đó ly tâm ở tốc độ 14000 vòng/phút trong 5 phút, chuyển dịch trong sang một ống ly tâm 15 ml khác.

Kết luận

Phương pháp phân tích đã xây dựng cho phép phân tích đồng thời hàm lượng tổng của 3 độc tố OA, DTX-1 và DTX-2 trong nhuyễn thể với độ tin cậy phù hợp. Ứng dụng phương pháp trên 23 mẫu nhuyễn thể thu mua ngẫu nhiên trên thị trường đã phát hiện thấy 4 mẫu có OA và 1 mẫu có DTX-2 với hàm lượng tổng thấp hơn nhiều so với quy định hiện hành và vẫn đạt yêu cầu an toàn để dùng làm thực phẩm cho người.