Nghiên cứu thực vật học và đa dạng di truyền của Clinacanthus nutans tại Việt Nam
Abstract
Theo báo cáo của Fong và CS. (2015), cây bìm bịp ở vùng Đông Nam Á gồm có 2 loài Clinacanthus nutans (C. nutans) và C. siamensis, được mô tả với các đặc điểm gần giống nhau, chỉ có sự khác nhau về chiều dài cuống lá và hình dạng lá, vì thế rất khó để nhận diện hai loài này nếu chỉ dựa vào đặc điểm hình thái. Trong dân gian, dược liệu bìm bịp thường mọc hoang dại hoặc được trồng theo bờ rào bằng cách giâm cành nên khi so sánh về mặt hình thái các dược liệu bìm bịp ở các vùng sinh thái khác nhau sẽ không thấy sự khác biệt rõ rệt giữa các cá thể do chủ yếu dùng phương pháp nhân giống vô tính. Tại Việt Nam, chưa có tài liệu nào công bố các khảo sát về đặc điểm thực vật, sự đa dạng di truyền của các loài bìm bịp thuộc chi Clinacanthus cũng như chưa giải trình tự gen để định danh chính xác tên loài. Báo cáo này sẽ khảo sát thực vật học, sự đa dạng di truyền của 17 mẫu bìm bịp mọc tại các tỉnh và thực hiện giải trình tự gen để định danh chính xác tên khoa học của loài bìm bịp mọc tại Việt Nam.
Nguyên liệu
17 mẫu bìm bịp được thu hái tại các tỉnh khác nhau ở Việt Nam vào tháng 08 năm 2015.Phương pháp nghiên cứu- Khảo sát sơ bộ hình thái thực vật học: Quan sát và mô tả các đặc điểm hình thái của mẫu tươi thu hái được, so sánh với tài liệu tham khảo để sơ bộ xác định loài. - Phương pháp trích ly và tinh sạch DNA: Theo phương pháp CTAB rút gọn. - Kiểm tra DNA bằng phương pháp điện di gel agarose.- Phân tích sự đa dạng di truyền của bìm bịp bằng chỉ thị ISSR.- Phân tích số liệu: Số liệu được ghi nhận dưới dạng nhị phân, sau đó các số liệu này được phân tích dựa trên phần mềm NTSYS PC 2.1.- Phương pháp PCR và giải trình tự: Phản ứng PCR cho vùng gen RBCL được dùng để định danh thực vật theo quy trình được dùng trong hệ thống BOLD System.Kết quả
Qua hình dạng bên ngoài của lá, qua phân tích kiểu hình và kiểu gen cho kết quả 17 mẫu cây bìm bịp được thu hái ở 12 tỉnh thành tại Việt Nam được xếp thành 4 nhóm chính, trong đó mẫu cây bìm bịp CN50 chính là loài Clinacanthus nutans và 3 nhóm còn lại có thể là phân loài của Clinacanthus nutans. Kết quả này là cơ sở trong việc đánh giá đa dạng nguồn gen của các loài bìm bịp.
