Xung đột Công giáo và tôn giáo truyền thống ở Việt Nam thế kỷ 17 - 19 (Qua chính sử và tư liệu của các thừa sai)

Tóm tắt

Giao lưu văn hóa và tư tưởng giữa Việt Nam và
phương Tây đã được khởi đầu từ thế kỷ 16 khi những nhà truyền
giáo châu Âu lần đầu tiên đặt chân tới đất nước này - gần ba thế
kỷ trước khi Việt Nam trở thành thuộc địa của Pháp. Tuy vậy,
ngay từ đầu quá trình này đã không được diễn ra một cách suôn
sẻ, mà thăng trầm với không ít lần đụng độ giữa hai luồng văn
hóa và tư tưởng này. Tâm điểm là những căng thẳng trong mối
quan hệ giữa Khổng giáo với Công giáo. Bất chấp phản ứng
của chính quyền bản xứ, cùng với thời gian, sự bám rễ của Công
giáo vào xã hội Việt Nam ngày càng cho thấy nghịch lý của quá
trình truyền bá Công giáo cũng như việc tiếp xúc văn hóa và tư
tưởng Đông-Tây ở đất nước này. Bài viết này viện dẫn các
nguồn tư liệu chính sử của chính quyền bản xứ đối với Công
giáo, các nguồn sử liệu của thừa sai để tìm hiểu cách ứng xử
của chính quyền quân chủ dựa trên các chuẩn mực đạo đứcchính trị Khổng giáo đối với sự du nhập và gia tăng ảnh hưởng
của Công giáo ở Việt Nam thời kỳ tiền thuộc địa trong bối cảnh
nước Pháp với chính sách “ngoại giao pháo hạm”, tiếp đến xâm
lược Việt Nam năm 1858.