Sơ khảo thư tịch Phật giáo Trung Quốc thời Minh - Thanh hiện lưu trữ tại Việt Nam

Tóm tắt

Việt Nam có một lịch sử lâu dài chịu ảnh hưởng của văn
hóa Trung Quốc, trong đó có sự truyền nhập thư tịch chữ Hán.
Vào giai đoạn thế kỉ XVII – XVIII, chính quyền Hậu Lê khi mới
nắm quyền đã tôn sùng Nho giáo, sau một thời gian chiến tranh
Nam Bắc, chính trị và kinh tế biến động, lại thêm ảnh hưởng của
phong trào “di dân đào thiền” ở Trung Quốc khiến cho khá
nhiều thiền sư được những người cai trị mời tới Việt Nam. Hoạt
động hoằng pháp của các thiền sư này, đặc biệt là Chuyết Công,
không chỉ đưa Phật pháp truyền vào Việt Nam, mà còn mang
theo một số lượng kinh điển Phật giáo Trung Quốc.
Trước đó, ở giai đoạn thuộc Minh đầu thế kỉ XV, thư tịch ở Việt
Nam bị tiêu hủy và phá hoại nghiêm trọng. Lượng kinh Phật còn
bảo tồn tới ngày nay chủ yếu mới được truyền nhập vào thời
Hậu Lê. Một số thư tịch theo chân các vị tăng di dân truyền
vào, nhưng cũng có trường hợp tăng nhân Việt Nam như Tính
Tuyền phụng chỉ tới Mân Việt cầu pháp, đem kinh sách từ chùa
Khánh Vân núi Đỉnh Hồ về, tái lập lại hoạt động tu học Giới
luật ở Việt Nam, đồng thời bắt đầu thiết lập Tam đàn Cụ túc.
Kinh điển được đưa vào trong giai đoạn đó chủ yếu thuộc
“Gia Hưng tạng”, đại bộ phận đã được sưu tập vào thời thực dân Pháp ở Việt Nam, sau này do Viện Nghiên cứu Hán Nôm
tiếp nhận. Lượng kinh Phật được mang vào Việt Nam giai
đoạn này rất khó bảo quản do khí hậu không thuận lợi, nên
đa số được tăng nhân Việt Nam trùng san, tuy có thể có một
số thay đổi nhưng về cơ bản vẫn giữ đặc điểm của thư tịch
thời kỳ cuối Minh đầu Thanh. Những kinh sách Phật giáo này
sau khi truyền nhập vào Việt Nam đã trở thành một dạng hóa
thạch của văn hiến Hán văn bên ngoài Trung Quốc.