Tranh thờ, đám chay và thần linh của người Dao quần chẹt

Tóm tắt

Ở Việt Nam, người Dao Quần chẹt nói riêng và người
Dao nói chung sở hữu một đời sống văn hóa tôn giáo nhiều sắc
màu, lung linh và huyền bí. Lý do gì đã làm nên điều đó? Các
nhà khoa học khẳng định rằng, chính đặc trưng tín ngưỡng đa
thần và niềm tin “vạn vật hữu linh” của họ đã vẽ nên bức tranh
huyền bí này. Đó là nơi đan xen của thế giới ảo và thực, là thế
giới của “đông đúc” các thần linh: trên trời, dưới nước, dương
gian và địa ngục,… Có thể có người sẽ thấy thế giới đó đầy
phức tạp, rối rắm và khó phân biệt, nhưng nếu dựa theo chiều
cạnh tôn giáo và dùng tư duy tộc người để nhìn nhận, chúng ta
sẽ thấy đây là một thế giới có trật tự và logic chặt chẽ. Thế giới
đó phần nào được thể hiện qua những bức tranh thờ. Bài viết
được thực hiện trên cơ sở khảo cứu bộ tranh được người dân sử
dụng trong lễ Đám chay (Cấp sắc) của người Dao Quần chẹt ở
tỉnh Yên Bái. Bằng phương pháp mô tả kết hợp phân tích biểu
tượng trong một không gian thiêng đặc thù, bài viết sẽ trình bày
về thế giới tín ngưỡng đầy bí ẩn và cũng vô cùng hấp dẫn của
tộc người Dao.