Biến đổi tôn giáo ở Nam Bộ: Trường hợp Minh Đức Nho giáo Đại Đạo ở Trà Vinh

Tóm tắt

Cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20, để vượt qua nỗi thống
khổ của thời kỳ thuộc địa, nhiều vận động tôn giáo cứu thế nổi
lên ở Nam Bộ, trong đó có Minh Đức Nho giáo Đại đạo
(MĐNGĐĐ), một hiện tượng tích hợp triết lý Phật giáo, Đạo
giáo, tôn giáo dân gian và Cao Đài giáo trên nền tảng Nho giáo.
Bài viết sử dụng tài liệu điền dã, áp dụng lý thuyết đặc thù lịch
sử và giao lưu - tiếp biến văn hóa để phân tích bối cảnh hình
thành, phát triển hiện tượng tôn giáo này trong phối cảnh văn
hóa Nam Bộ, từ đó phân tích đặc điểm niềm tin, cấu trúc tôn
giáo và tổ chức sinh hoạt tôn giáo của MĐNGĐĐ qua ba cơ sở
thờ tự Khổng Tử Thánh Điện tại tỉnh Trà Vinh. Nghiên cứu
trường hợp MĐNGĐĐ ở Trà Vinh có thể giúp tiếp cận tìm hiểu
quá trình lịch sử tư tưởng - xã hội Nam Bộ thời cận hiện đại
cũng như quy luật phát triển của tư tưởng - triết lý dân gian địa
phương.