Hiển thần và tăng quyền-một khảo sát về tục thờ nữ thần biển ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ/Turning into Goddess and Empowerment - a survey on the tradition of worshipping sea goddess in the North and Northern Central of Vietnam

Tóm tắt

Bài viết khảo sát tục thờ hai vị nữ thần biển là Bà Hải ở Kỳ Anh (Hà Tĩnh) và Bà Đế ở Đồ Sơn (Hải Phòng) trên hai góc độ: hiển thần và tăng quyền. Diễn biến và cách thức hiển thần của hai vị nữ thần được khảo sát qua các tài liệu thư tịch và truyền ngôn của địa phương. Quá trình tăng quyền của các vị nữ thần được xem xét ở các khía cạnh: lịch sử hóa thần tự nhiên và việc mượn vương quyền để tăng uy thế thần quyền; việc mở rộng biên độ phù trợ của các nữ thần cho các đối tượng thờ cúng; tính nữ của tục thờ và việc thực hành tục thờ.

Từ đó, bài viết chỉ ra những nét đặc trưng cùng những yếu tố “mở” giúp cho tín ngưỡng thờ nữ thần biển vẫn tiếp tục được nhiều người sùng bái trong đời sống đương đại.

ABSTRACT

The article surveys the custom of worshipping two sea goddesses, Bà Hải in Kỳ Anh (Hà Tĩnh Province) and Bà Đế in Đồ Sơn (Hải Phòng City) in two aspects: Turning into Goddess and Empowerment. The occurrence and the way of turning into Goddess of the two goddesses are surveyed through bibliographic and local oral materials. The process of empowerment of the goddesses to be considered in the following aspects: the natural history of turning into Goddess and the borrowing of kingship to strengthen the theocratic ascendancy; the expansion of the of the goddesses’ protect and help to worshippers; feminity and ways of worship in Vietnamese tradition.

Since then, the article points out the characteristics and “open factor” that help the tradition of worshipping sea goddess to be revered in contemporary life.