Thể loại "từ" tại Việt Nam từ thế kỷ X đến hết thế kỷ XVIII/Genres of Ci-Poetry in Vietnam, from the 10th century to the end of the 18th century

Tóm tắt

Từ là một thể loại văn học hình thành từ thời nhà Đường ở Trung Hoa, sau đó lan sang các nước Đông Á, trong đó có Việt Nam. Biên khảo này trình bày về sự phát triển của thể loại từ ở Việt Nam từ khi nó mới được tiếp thu cho đến hết thế kỷ XVIII, bao gồm các nội dung chính: Đặc điểm về đội ngũ tác giả; Các nguồn ảnh hưởng đến việc sáng tác từ; Quan niệm và động cơ sáng tác; Thể thức; Nội dung và phong cách. Nhìn chung, việc sáng tác từ trong giai đoạn này, vì nhiều lý do khác nhau cản trở, nên thời gian tuy kéo dài song thành tựu không lớn. Có thể xem đây là giai đoạn thể nghiệm của các tác giả đối với một thể loại văn học vốn dĩ không thông dụng tại Việt Nam. Hệ quả là thể loại từ ở giai đoạn này có nhiều biến thái phức tạp về hình thức mà nguyên nhân không phải chỉ do sự biến động về văn bản. Dưới sự chi phối mạnh mẽ bởi quan niệm văn chương chức năng của Nho gia, thể loại từ giai đoạn này bị thi hóa một cách rõ nét, khiến bản sắc thể loại cũng mờ nhạt. Mặc dầu vậy, sáng tác từ giai đoạn này vẫn có nhiều đóng góp mang tính cách tân mà rõ nhất là về các dạng thức cách luật của từ, làm phong phú thêm cho kho tàng văn học của nước nhà.

ABSTRACT

 “Từ” (Ci-Poetry/Lyric Meters) is a literary genre which appeared during the Tang Dynasty in China, then spread to other East Asian countries, including Vietnam. This study presents the development of genres of “Từ” in Vietnam since its acquirement until the end of the eighteenth century, including the main contents: Characteristics of the authors; sources affecting “Từ” composition; concept and motive of composition; genres; content and style. Generally, the composition of “Từ” during this period, for many obstructive different reasons, did not record great achievements although the period of development was long. It can be regarded as the experimental period of Vietnamese writers to an uncommon literary genre in Vietnam. As a result, genres of “Từ” during that period had many complex metamorphoses of form, which is not only caused by the textual variations. Under the strong influence of the functional literature concept of Confucianist scholars, genres of “Từ” during that period was distinctively poeticized, causing unclear characteristics of genres. Nevertheless, the composition of “Từ” during this period still have innovatory contribution, especially in metrics, to the enrichment of the literary treasures of Vietnam.