Giấc mơ Khuông Việt nhìn từ giác độ lịch sử-văn hóa (Tiếp theo)/Zen master Khuông Việt’s dream, a look from historical and cultural aspect (Continued)
Tóm tắt
Từ trước tới nay, có khá nhiều công trình, bài viết tìm cách lý giải nguồn gốc, ý nghĩa giấc mơ của Đại sư Khuông Việt, mà chủ yếu xoay quanh hình tượng Tỳ Sa Môn Thiên Vương. Tuy nhiên, dường như các tác giả đều chưa lý giải hết căn nguyên lịch sử-văn hóa của giấc mơ này. Trong đó, có những vấn đề khá nổi bật cần tiếp tục giải đáp như: Vì sao lại xuất hiện Tỳ Sa Môn Thiên Vương trong giấc mơ Khuông Việt? Vì sao giấc mơ này lại liên quan đến chiến thắng quân Tống của Lê Hoàn năm 981? Vì sao hình tượng Tỳ Sa Môn Thiên Vương sau này lại ngày càng mờ nhạt và bị lấn át bởi những hình tượng khác? v.v… Bằng việc truy cứu thêm về lai lịch, diễn biến của hình tượng Tỳ Sa Môn Thiên Vương từ Ấn Độ, Trung Hoa đến nước Việt đương thời; bằng việc khảo sát bối cảnh lịch sử-văn hóa thời Tiền Lê gắn với hình tượng Tỳ Sa Môn Thiên Vương, bài viết góp phần lý giải nguyên nhân xuất hiện giấc mơ kỳ lạ đó, đồng thời, làm rõ thêm những đóng góp của Quốc sư Khuông Việt, không phải chỉ về mặt tôn giáo tâm linh, mà còn về mặt chính trị, quân sự đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ quốc gia cuối thế kỷ thứ X. Ngoài ra, bằng việc theo dõi diễn biến của hiện tượng Tỳ Sa Môn Thiên Vương về sau, bài viết cũng góp phần nhận ra xu hướng hình thành và phát triển ý thức quốc gia - dân tộc trong tiến trình lịch sử và trong mối liên hệ khu vực.
ABSTRACT
Until now, there are many works trying to interpret the origin and meaning of Zen master Khuông Việt’s dream, which which mostly focused on the image of Vaisravana. However, it seems that the authors have not explained all historical and cultural causes of this dream; particularly, there are quite outstanding issues which need to be answered, such as why Vaisravana appeared in the dream of Khuông Việt. Why this dream related to the victory of Lê Hoàn over the Song Dynasty in 981A.D. Why the image of Vaisravana has become increasingly faint and overwhelmed by the other images? etc... By surveying the background and the evolution of the image of Vaisravana from India, China to Vietnam, by examining the historical and cultural background under the Pre-Lê dynasty associated with the image of Vaisravana, the article will help to explain the cause of appearing that strange dream, and to clarify the contributions of Zen master Khuông Việt, not only to the field of religious spirituality but also to the field of politics and military affairs for the cause of national building and defense in the late 10th century. In addition, by observing changes in the phenomenon of Vaisravana, the article also helps to recognize trends of forming and developping national consciousness in the process of history and in regional relations.
