Trang phục nhạc công Nhã nhạc/Costumes of the Nguyễn’s Court Musicians
Tóm tắt
Kể từ khi được UNESCO công nhận là Kiệt tác Di sản Văn hóa Phi vật thể và Truyền khẩu của Nhân loại vào năm 2003, Nhã nhạc Huế ngày càng lôi cuốn sự chú ý của công chúng trong và ngoài nước. Thế nhưng trong các cuộc biểu diễn, vấn đề trang phục của nhạc công Nhã nhạc dường như chưa ổn: có khi người ta thấy nhạc công mặc áo xanh, có nhóm nhạc công khác lại mặc áo đỏ viền vàng. Tại sao có sự khác biệt đó? Kiểu áo nào là đúng với trang phục của nhạc công triều Nguyễn? Bài viết này điểm lại các loại trang phục được dùng qua các thời kỳ lịch sử thông qua các nguồn tư liệu viết, tư liệu ảnh cũng như phỏng vấn các nghệ nhân, các nhà nghiên cứu. Có nhiều loại trang phục dành cho nhạc công Tiểu nhạc, nhạc công Đại nhạc, và chúng khác nhau trong các dịp lễ lớn, lễ thường, lễ tang. Bài viết tìm ra mối liên hệ của các loại trang phục cho dù chúng chịu nhiều biến đổi qua thời gian, và lý giải về nguồn gốc sự khác nhau của hai loại trang phục được dùng hiện nay. Cuối cùng, bài viết nêu đề xuất nên phục hồi loại trang phục khác, loại dùng cho đại lễ để thể hiện được sự trang trọng của triều đình quân chủ ngày xưa cũng như các cuộc lễ cung đình được phục dựng hôm nay.
ABSTRACT
Since Huế’s court music was recorgnized as a Masterpiece of Intangible and Oral Heritage of Humanity by UNESCO in 2003, it has attracted a great concern of the mass from both inside and outside Vietnam. However, through the permormances, it seems that audiences are not sastisfied with the musicians’ costumes: musicians sometimes dress in blue, while others wear the red edged with yellow. What made this different ? Which one was the right costume worn by the musicians of the Nguyễn dynasty ? Based on the written documents and old photographs as well as the interviews of old musicians and researchers, this article drafts out the different kinds of costumes used through the periods of history. In fact, there were different kinds of costumes worn by “Small music” musicians and “Great music” musicians, and they also varied on the differrent occasions like the big ceremonies, the ordinary audiences, the funerals. This article maps out the relationship of different kinds of costumes although they changed a lot through the time, then explains the difference of the existing costumes. Finally, the article proposes the reconstruction of the other costumes which was used in the big ceremonies, so that they can manifest the former court’s solemnity as well as the imposingness of the court ceremonies constructed nowadays.
