Phòng trào Nghĩa hội Quảng Nam (1885-1887)/ “Nghĩa hội Quảng Nam” (1885-1887) movement

Tóm tắt

Trong phong trào Cần Vương vào nửa cuối thế kỷ XIX, Quảng Nam là nơi sớm ứng nghĩa với tổ chức Nghĩa hội do Trần Văn Dư, về sau là Nguyễn Duy Hiệu lãnh đạo. Nghĩa hội Quảng Nam đã thu hút rộng rãi sự tham gia của các tầng lớp nhân dân và văn thân, có phạm vi hoạt động rộng khắp trong tỉnh; có tổ chức quy củ; thể hiện sự quật khởi trong thời gian đầu và giữ vai trò hạt nhân của Nghĩa hội các tỉnh nam Trung Kỳ. Tuy nhiên, do có những hạn chế trong tư duy lãnh đạo của các thủ lĩnh; sự tan rã sớm của Nghĩa hội các tỉnh bạn phía nam và sự cách trở địa lý không thể liên lạc được với các nghĩa hội phía bắc Trung Kỳ khiến cho Nghĩa hội nơi đây rơi vào thế “lưỡng đầu thọ địch”, đi đến tan rã vào tháng 8/1887, sau hai năm hoạt động. Tuy thất bại nhưng từ trong phong trào đã đào luyện được những người sẽ tiếp tục cuộc chiến đấu trong các phong trào yêu nước những năm đầu thế kỷ XX.

ABSTRACT

Quảng  Nam was the early place to respond  to the Cần Vương (Aid the King) movement in the second half of the nineteenth century by organizing “Nghĩa hội Quảng Nam” led by Trần Văn Dư, and later, Nguyễn Duy Hiệu. “Nghĩa hội Quảng Nam” attracted the widespread participation of patriotic feudal intellectuals and every social class, and extensively developed in the whole province; it was methodically organized and took the nucleus role of Cần Vương  movements of the Southern Central provinces. However, due to the restrictions of the leaders’ thoughts, the early break-up of patriotic movements in Southern Central provinces and the geographical separation between patriotic movements in Northern Central provinces, “Nghĩa hội Quảng Nam” movement had to confront the enemy from both sides; as a result, it was broken up in August 1887, after two years of fighting. Though the movement was unsuccessful, its eminent members were trained to continue fighting in patriotic movements in the early twentieth century.