So sánh số lượng tiến sĩ vùng Ngũ Quảng trên bia Văn Miếu Huế để tìm hiểu đâu là đất học/Comparing the number of doctors in five “Quảng” provinces on stelae in Huế Temple of Literature to find out where the most studious area is

Tóm tắt

Để tìm hiểu truyền thống hiếu học của tỉnh Thừa Thiên Huế trong lịch sử, tác giả đã tiến hành so sánh về số lượng tiến sĩ của 5 tỉnh vùng “Ngũ Quảng” (Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Đức (Thừa Thiên), Quảng Nam và Quảng Ngãi) được khắc trên bia đá ở Văn Miếu Huế. Kết quả cho thấy Thừa Thiên Huế đứng đầu về số lượng Tiến sĩ, nhưng nếu xét theo tỷ lệ Tiến sĩ trên số dân thì Thừa Thiên Huế xếp vị trí thứ hai, sau Quảng Bình. Xét theo tiêu chí này, Quảng Bình mới là đất học số 1 của vùng “Ngũ Quảng”. Theo tác giả, điều này có hai lý do: một là truyền thống học hành thi cử, và hai là động cơ học tập (học để thoát nghèo, học để đỗ đạt ra làm quan).

ABSTRACT

 To learn studious tradition of Thừa Thiên Huế Province in history, the author conducted a comparison of the number of doctors in five “Quảng” provinces (Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Đức (Thừa Thiên), Quảng Nam and Quảng Ngãi) carved on stelae in Huế Temple of Literature. Results shows that Thừa Thiên Huế ranked first on the number of doctors, but considering the proportion of doctors on the population, Thừa Thiên Huế ranked second after Quảng Bình; and, according to this criterion, Quảng Bình was the most studious area of five “Quảng” provinces. In the author’s opinion, the reasons were due to the traditional examination system and the motive of learning (study to escape poverty and to pass competitive examinations in order to become a mandarin).