Đi tìm mộ Thầy, từ thực tế đến tiểu thuyết/A search for the father’s grave, from reality to fiction

Tóm tắt

Bài viết gồm 3 đoạn trích từ 3 “văn bản” viết ở 3 thời điểm khác nhau, nhưng đều liên quan đến việc đi tìm mộ cụ Nguyễn Khắc Niêm. Đoạn 1 trích tiểu thuyết in năm 2010 của tác giả, “hư cấu” cảnh đi tìm mộ và người con tự phê phán là vô đạo, suốt bao năm không nghĩ đến nấm đất vùi nắm xương tàn của bố giữa rừng vì đang phấn đấu… vào Đảng! Đoạn 2 trích nhật ký viết năm 1963, kể lại việc đi tìm mộ, vẽ sơ đồ để gởi cho anh trai là bác sĩ Nguyễn Khắc Viện mới về nước. Đoạn 3, trích hồi ký tác giả mới viết, nhìn lại sự việc trên với cách xét đoán bình tĩnh hơn sau gần nửa thế kỷ; phân tích trạng thái tâm lý rất khó diễn tả về việc “bỏ quên” di hài người bố giữa rừng nhiều năm, không hẳn là “vô đạo” mà là một khoảng trắng, trống rỗng - hậu quả sự tàn phá đạo lý, nhân cách do “Cải cách ruộng đất” gây ra.

ABSTRACT

 The article consists of three excerpts from three “texts” written in 3 different times, but all related to the search for the grave of Dr. Nguyễn Khắc Niêm. The first part is an extract from the author’s novel published in 2010, “fictionalize” the situation of searching for his father’s grave and criticize himself for not thinking about his father’s remains buried somewhere in the forest for years while he was striving for joining the Party! The second part is an extract from his diary written in 1963, telling about the process of searching for the grave and drawing the map to send his eldest brother, Dr. Nguyễn Khắc Viện, who had just returned home from abroad. And the third part is an extract from his recently-written diary, reviewing the above happening with calmer judgment after nearly half a century; analysing his indefinable psychological state of “forgetting” his father remains in the forest for many years, which was not exactly “immoral” but “completely empty” - the consequences of the destruction of morality and human dignity resulting from the “Land Reform” campaign.