Giải ảo Trung Hoa trong Bắc hành tạp lục của Nguyễn Du/The idea of freeing from the illution of Chinese power in Bắc hành tạp lục by Nguyễn Du

Tóm tắt

Bắc hành tạp lục là tập thơ chữ Hán được Nguyễn Du sáng tác trong thời gian ông dẫn đầu sứ đoàn Việt Nam sang Trung Hoa vào năm 1813-1814. Đây là tác phẩm đầu tiên trong lịch sử văn học Việt Nam phản ánh một cách chi tiết, sinh động và phong phú thực trạng xã hội Trung Hoa đương thời. Lần đầu tiên trong lịch sử, Nguyễn Du cho chúng ta biết về một đất nước Trung Hoa rộng lớn nhưng không bằng phẳng, tươi đẹp mà gập ghềnh, trắc trở; về một truyền thống kiêu hùng nhưng cũng lắm bi thương; về một dân tộc đông đúc nhưng cam chịu, nghèo khổ và đau đớn, và đặc biệt, về một chế độ phong kiến mạt kỳ đầy phi lý và mất hết sức sống khi nó không còn khả năng giúp cho con người được thực hiện những quyền sống, quyền làm người căn bản mà đáng ra họ phải có. “Những điều trông thấy” của Nguyễn Du trên đất nước Trung Hoa sẽ càng khẳng định chắc chắn hơn cho “những điều trông thấy” của ông trên đất nước Việt Nam về mô hình chế độ phong kiến mạt kỳ nói chung đã trở nên già cỗi, lỗi thời, càng giúp cho chúng ta thấy rõ hơn tư tưởng “giải ảo”, “giải thiêng” “giải Hán hóa” của ông đối với chế độ phong kiến nói chung, đối với mô hình lý tưởng Trung Hoa nói riêng.

ABSTRACT

 Bắc hành tạp lục (Travels to the North), a collection of poems in Chinese, was composed by Nguyễn Du during the time he led Vietnam’s diplomatic corps to China in 1813-1814. That is the first piece of work in the history of Vietnam literature vividly, particularly and  copiously reflecting the real condition of contemporary Chinese society. For the first time in history, Nguyễn Du told us about a China which is vast but not flat, beautiful but bumpy, about a glorious but tragic tradition, about a populous but poor, resigned and painful country, especially, about a decadent feudalism full of absurdity and lack of vitality when it was no longer able to help people realize basic human rights that they deserve to enjoy. “Things witnessed” by Nguyễn Du in China would affirm what he witnessed in Vietnam, a model of decadent feudalism which was too old and outdated; it helps us clearly understand his thought of “disillution” “demythologization” and “desinicization” to the feudal system in general and the ideal China model in particular.