El Niño 2015/2016 và tác động đối với Việt Nam

Tóm tắt

Bài báo phân tích quá trình hình thành El Niño 2015-2016 trên khu vực trung tâm xích đạo Thái Bình Dương, sự biến động của hoàn lưu khí quyển và dị thường thời tiết, chủ yếu trên khu vực Châu Á - Thái Bình Dương và ở Việt Nam qua các đặc trưng khí quyển và biển. Kết quả cho thấy, El Niño 2015-2016 có cường độ rất mạnh, khi chỉ số ONI lớn nhất đạt +2,3^oC, chỉ kém sự kiện El Niño 1997-1998 là 0,2^oC, nhưng có thời gian kéo dài kỷ lục. Nhiệt độ trung bình năm 2015 ở tất cả các vùng của Việt Nam đều cao hơn trung bình nhiều năm (TBNN), phổ biến từ 1,0-1,5^oC. Tuy nhiên, vào thời gian cực đại của El Niño, tháng 01/2016, áp cao lục địa Châu Á phát triển mạnh nhất với trị số khí áp mặt đất ở vùng trung tâm đạt 1079 mb, cao hơn trung bình nhiều năm 44 mb, không khí lạnh bạo phát từ áp cao làm nhiệt độ hạ thấp kỷ lục ở khu vực Đông Bắc Á như Nhật Bản, Hàn Quốc,… Ở Việt Nam, những trị số nhiệt độ thấp nhất trong chu trình El Niño cũng xảy ra vào tháng này do ảnh hưởng của không khí lạnh, phổ biến dưới 5^oC ở Bắc Bộ, trong đó một số nơi dưới 0^oC như Mẫu Sơn (-5^oC), Sa Pa (-4,2^oC),… Năm 2015, nước ta chỉ bị ảnh hưởng trực tiếp của 2 cơn bão, ít hơn TBNN 5 cơn. Lượng mưa năm ở hầu hết các vùng đều thấp hơn TBNN, gây ra hạn hán nghiêm trọng ở nhiều vùng, nhất là Đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên, làm tăng xâm nhập mặn ở các vùng ven biển, đặc biệt là Đồng bằng sông Cửu Long, gây thiệt hại lớn cho sản xuất và đời sống ở nhiều vùng của nước ta.