THƠ VĂN THÁI ĐÌNH LAN VÀ ĐẶNG HUY TRỨ TRÊN CON ĐƯỜNG “VIỄN HÀNH LÂN QUỐC”

DOI: 10.18173/2354-1067.2020-0022

Tóm tắt

Thái Đình Lan (1801 - 1859) và Đặng Huy Trứ (1825 - 1874) đều làm quan với triều đình sở tại trong giai đoạn khó khăn chồng chất (nửa cuối triều Mãn Thanh và nửa cuối triều Nguyễn Gia Long); đều có một khoảng thời gian đi sang nước láng giềng và để lại sáng tác thơ văn về chuyến viễn du đó. Căn nguyên viễn du khác nhau (Thái Đình Lan bị bão đánh lạc thuyền sang Đại Nam, Đặng Huy Trứ hai lần đến Quảng Châu lo việc nước) nên nội dung thơ văn viết trong chuyến viễn hành về cơ bản là khác nhau. Tuy nhiên, giữa hai vị quan chức – nhà văn cùng sống ở thế kỷ XIX của Đài Loan và Việt Nam còn có nhiều điểm tương đồng về thân phận, tài năng, tấm lòng yêu nước thương dân, sự nghiệp chính trị... Và đặc biệt, một số tương đồng nữa về quan niệm nhân sinh, lí tưởng Nho gia, tinh thần hòa hiếu dân tộc… đã được thể hiện qua những sáng tác trong chuyến “viễn hành lân quốc” của hai ông. Bài viết nỗ lực chỉ ra chân dung văn hóa độc đáo cũng như đóng góp riêng biệt của hai tác giả Thái Đình Lan và Đặng Huy Trứ đối với mối tương giao giữa hai vùng lãnh thổ lân bang dựa trên nhóm tác phẩm được hai ông sáng tác trong khoảng thời gian ngụ tại lân quốc.