Giao thương ngầm giữa Quảng Châu và Huế. Một thương vụ bí ẩn về chiếc chuông đúc năm 1693./Lack of information on trade between Canton and Huế. The mystery surrounding a bell (1693).

Tóm tắt

Bài khảo cứu này nhằm làm sáng tỏ sự bí ẩn xung quanh chiếc chuông đã thu hút sự chú ý của tác giả trong chuyến tham quan Bảo tàng Lịch sử tỉnh Quảng Đông ở thành phố Quảng Châu vào năm 2003. Mặc dù được đúc theo yêu cầu của chúa Nguyễn Phúc Châu, chiếc chuông này chưa bao giờ được mang ra khỏi lãnh thổ Trung Hoa. Sau phần khảo cứu về bài văn khắc trên chuông, tác giả muốn xác minh nguồn gốc chiếc chuông này và xem xét một vài mối quan hệ liên quan đến nhà sư Thích Đại Sán. Vào năm 1694 nhà sư này giữ vai trò quan trọng khi nhận lời mời của chúa Nguyễn đến Huế, nơi mà chúa có nhiều giao thương thuận lợi và nhiều mối quan hệ khác với bên ngoài. Cuối cùng, bài viết gợi lại tình hình chính trị, kinh tế cũng như thương mại đối ngoại ở Quảng Châu vào thời kỳ này, qua đó để hiểu rõ tại sao chiếc chuông không thể đưa ra khỏi đất nước Trung Hoa. Bài khảo cứu này cũng nhằm khích lệ sự phản biện từ các bài khảo cứu phê bình sử dụng nguồn tư liệu văn khắc và thư tịch Việt Nam, mà nội dung vốn rời rạc, hoặc mâu thuẫn với nguồn tư liệu Trung Quốc.
ABSTRACT
LACK OF INFORMATION ON TRADE BETWEEN CANTON AND HUẾ. THE MYSTERY SURROUNDING A BELL (1693)
This article constitues an effort to sort out the mystery around a bell made in 1693 that attracted the author’s attention during a visit to the Historical Museum of Guandong Province in Canton in 2003. Although cast on the order of the ruler Nguyễn Phúc [Châu], it seems never to have left the territory of China. After a description of the inscription on the bell, this study tried to identify who composed the inscription and see what connections he might have had with the monk Dashan. Dashan was serving as an abbot when, in 1694, he was ordered by Prince Nguyễn to go to Huế where he entered in to highly profitable trade and forged many close relationships. Finally, the article recalls the political and economic situation as well as the foreign trade of Canton at the time in order to understand why the bell could not leave Chinese territory. This case points up the need for a critical study of Vietnamese epigraphic and literary sources, which either contain internal contradtictions or do not jibe with Chinese sources.